بازخوانی زندگی نامه دومین فرزند امام(ره) به مناسبت سالروز شهادتش

احمد خمینی اسفند ۱۳۲۴ در قم با نام شناسنامهای سید احمد مصطفوی متولد شد او دومین فرزند بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران بوده و پس از 49 سال عمر با عزت در راه انقلاب اسلامی، شامگاه ۲۵ اسفند 73 بر اثر ایست تنفسی و سکته قلبی درگذشت.
به گزارش خبرگزاری حیات؛ احمد خمینی در سالهای پیش و پس از انقلاب در سازماندهی روابط روحالله خمینی با مسئولان نقش مهمی داشت. کودکی و نوجوانی: احمد در روز بیست و چهارم اسفند ۱۳۲4 هجری خورشیدی به دنیا آمد. او پس ازدورهٔ ابتدائی، ادامه تحصیل در علوم جدیده را برگزید. او به ورزش فوتبال روی آورد و همزمان با تحصیل، عضو تیم فوتبال قم شد و مدتی نیز کاپیتان این تیم بود. او پس از اخذ دیپلم در رشته علوم طبیعی به تحصیل علوم دینی روی آورد البته پیش از آن و توأم با تحصیل علوم جدید، نیز به فراگیری مقدمات علوم حوزوی پرداخته بود. دو دورهٔ مقدماتی و سطح حوزهٔ علمیه را طی کرد و همزمان با تحصیل به تدریس سطوح قبلی نیز اشتغال داشت و پس از آن دروس خارج فقه و اصول را فرا گرفت. بعضی از اساتید حوزوی او عبارتند از: آیتالله خمینی (خارج فقه)، آیتالله مصطفی خمینی (خارج اصول)، آیتالله فاضل لنکرانی (خارج فقه) آیتالله موسی زنجانی (خارج فقه)، آیتالله محمدی گیلانی (شرح منظومه)، آیتالله رضوانی (اسفار)، آیتالله ابطحی کاشانی (سطح و خارج)، آیتالله خلخالی (سطح) و آیتالله سلطانی طباطبایی ازدواج و فرزندان: سید احمد خمینی در تاریخ 1348/11/07 با دختر آیتالله سلطانی طباطبایی ازدواج کرد و نتیجه این ازدواج سه فرزند پسر به نامهای سید حسن خمینی، سید یاسر خمینی و سید علی خمینی است که همگی معمّم هستند. در دوران تبعید روحالله خمینی به عراق: در پی دستگیری روحالله خمینی در پانزده خرداد ۱۳۴۲ و تبعیدش به ترکیه، احمد در اواخر سال ۱۳۴۴ از راه غیرقانونی و به همراه یکی از دوستانش به نام کاظم، مخفیانه و از طریق آبادان به شهر نجف در عراق رفت. ساواک، از سفر احتمالی او خبردار شده بود و منتظر بود تا از اداره گذرنامه خبر مراجعه او را به قصد عزیمت به عراق در پاسخ به بخشنامه مورخ 1344/08/19 سپهبد نصیری، رئیس کل سازمان اطلاعات و امنیت کشور بشنود. در این بخشنامه خیلی محرمانه آمده است: 1344/08/19 خیلی محرمانه به: ریاست شهربانی کل کشور (اداره اطلاعات) درباره احمد مصطفوی خمینی، فرزند روحالله خواهشمند است دستور فرمائید چنانچه نامبرده بالا تقاضای صدور یا تمدید گذرنامه و پروانه خروج نمود قبل از هر گونه اقدام مراتب را به این سازمان اعلام نمایند. از طرف رئیس سازمان اطلاعات و امنیت کشور"سپهبد نصیری" چندین فقره بخشنامه و دستورالعمل مشابه از رئیس کل ساواک، اداره سوم، اداره نهم و ساواک شهر قم، در رابطه با پرونده سید احمد خمینی وجود دارد. هنگامی که ساواک مرکز از سفر احمد خبردار میشود که تلفنگرام فوری از ساواک همدان بدین شرح میرسد: "روز گذشته سید احمد خمینی، فرزند آیتالله خمینی از عراق وارد و ... در منزل شهاب الدین اشراقی سکونت اختیار نموده است." در ذیل همین تلفنگرام، ساواک کل در مرکز مینویسد: "آقای صابری به ساواک قم بنویسید. این شخص در هفته گذشته از عراق به قم مراجعت نموده و پس از ورود به قم جهت ملاقات اشراقی به همدان رفته، ضمن این که ساواک قم در این زمینه اطلاعی نداده، این فعالیتها را نموده، دستور مراقبت بدهید. اعمال وی دقیقاً تحت نظر باشد هدف از آمدن وی روشن گردد."
متعاقب این گزارش و دستورالعملهای بعدی، ساواک قم، مراقبت از منزل امام و رفتارهای احمد را افزایش میدهد. اما چند ماه پس از این دوباره احمد مخفیانه از مرز عبور میکند و این بار نیز ساواک در هنگام بازگشت او در مرز از سفر وی خبردار میشود. احمد در نخستین اقامتش در نجف در سال ۴۴ و ۴۵ تکمیل آموزش دینی نزد پدر و برادرش را ادامه داد و حدود ۵ ماه بعد مخفیانه به ایران آمد. در مسیر بازگشت در مرز خسروی بازداشت و به سازمان امنیت آنجا منتقل شد و اسناد و در پروندههای ساواک نشان میدهند او در بازجوئیهایش مأمورین را فریب میدهد و هویتش در مرز برای ساواک شناخته نمیشود و پس از آزادی، از طریق کرمانشاه و همدان راهی قم میشود. احمد پس از بازگشت از عراق، به تحصیل علوم دینی و دیدار از خانوادههای زندانیان و تبعیدیان و انتقال پیامها و سفارشهای امام به منسوبین و مبارزین و نمایندگان شرعی امام در ایران و تنظیم امور بیت امام در قم، میپرداخت. در پایان سال ۱۳۴۵ دوباره عازم عراق میشود و این بار مخفیانه از طریق خرمشهر به آن سوی مرز میرود و پس از یک هفته، خود را به نجف میرساند. در همین سفر است که او رسماً به سلک روحانیت درمی آید و «عمامه» را، بدست پدرش بر سر مینهد. سومین سفر در سال ۱۳۵۲ صورت پذیرفت و او سخنهای فراوانی با پدر، از انتقال مسائل نهضت گرفته تا طرح سؤالات مربوط به دروس علمی و طرح مسائل حوزهها و غیره داشت که در این سفر بازگو نمود و در لبنان با امام موسی صدر مسائل منطقه و وضعیت شیعیان و مبارزهای که در پیش روی داشتند را به ارزیابی نشست و در تماس با مصطفی چمران و عناصر مبارز دیگر پیگیری اهداف نهضت امام در آن سامان را به بحث گذاشت و مدت اندکی نیز در پایگاه نظامی شهید چمران آموزش نظامی دید و در اواخر سال ۱۳۵۲ به ایران بازگشت. بعد از مرگ سید مصطفی خمینی، بیت و دفتر روحالله خمینی در نجف اشرف با بهرهمندی از احمد که تجربهٔ طولانی مبارزه و سامان دهی ارتباطها و مدیریت منزل امام در قم در سالهای دشوار پس از تبعید امام را با خود داشت، به سرعت تبدیل به کانونی مطمئن برای پاسخگویی به نیازهای ارتباطی نهضت و رهبری آن گردید. احمد در نجف توانست خلأ وجود مصطفی را پر کند و حامل پیامهای پی در پی پدرش و نقطهٔ اتصال شبکهٔ گسترده ارتباطها بود. در دوره تبعید روحالله خمینی به پاریس: در پی تبعید روحالله خمینی از نجف به پاریس، احمد همراه پدرش بود. روحالله خمینی در وصیتنامه خویش تصریح کرده که مشاورِ آن سفر، احمد بوده است. سید احمد به همراه پدرش در مهرماه ۱۳۵۷ بغداد را به قصد پاریس ترک کرد. سید احمد خمینی در پاریس علاوه بر برنامه ریزی دقیق برای تنظیم امور بیت و دفتر امام در نوفل لوشاتو و برگزاری بموقع مصاحبههای مطبوعاتی و دقت و وسواس فراوان در ترجمه مصاحبهها و پیامهای امام و جلوگیری از تحریف آنها، عهده دار برقراری ارتباطهای گسترده و لازم بین گروههای مختلف با روحالله خمینی بود. ورود به ایران همراه روحالله خمینی: در روز ۱۲ بهمن سال ۱۳۵۷ هجری شمسی همراه با روحالله خمینی و در پرواز انقلاب به تهران بازگشت و در مدرسهٔ علوی و رفاه تهران مستقر گردید. در اسفند همان سال به همراه پدرش عازم قم گردید. سید احمد خمینی در تاریخ ۱۰ اسفند ۱۳۵۷ همراه با پدرش عازم قم گردید و وسایل و زمینههای لازم را برای هدایت امور انقلاب و تنظیم امور بیت و دفتر روحالله خمینی و تأمین شرایط برای ارتباطهای گسترده با مردم و مسئولین که روزانه در نوبتهای متوالی به دیدار آیتالله خمینی در قم میرفتند، فراهم نمود. او مسئول انتقال فرامین آقای خمینی به مراکز ذیربط بود. دوران یکسالهٔ اقامت خمینی در قم در فاصله اسفند ۵۷ تا بهمن ۱۳۵۸ که بر اثر عارضه قلبی عازم بیمارستان قلب تهران (شهید رجائی) گردید، دوران دشوار تحولات اساسی در نظام سیاسی و اجتماعی ایران بود. در همین مقطع، رفراندوم جمهوری اسلامی و انتخابات خبرگان قانون اساسی و انتخابات نخستین دورهٔ مجلس شورای اسلامی برگزار گردید. پس از انقلاب و در دوره رهبری روحالله خمینی: روحالله خمینی در وصف او نوشته است: "من خدای قاهر حاضر منتقم را شاهد میگیرم که احمد از آن روزی که در کمک اینجانب در بیرونی مشغول ادارهٔ امور من بوده تا الان که این ورقه را مینویسم قدمی یا قلمی برخلاف گفتار و نوشتار من برنداشته و با وسواس عجیب در کلیه گفتارهای من یا نوشتههای من سعی نموده که حتی یک کلمه بلکه گاهی یک حرف را که به نظر او محتاج به اصلاح است بدون اذن من تصرف نکند."
در دوران جنگ: اخبار جنگ از طریق احمد به روحالله خمینی میرسید و علاوه بر آن، ابلاغ پیامهای سرّی و علنی خمینی در رابطه با امور نظامی و ارتباط با شورای عالی دفاع و فرماندهان نظامی و شرکت در جلسات شورا و برنامه ریزی ملاقات رزمندگان ارتشی و سپاهی و بسیجی با فرمانده کل قوا از دیگر مسئولیتهای او بود. سید احمد خمینی پس از درگذشت روحالله خمینی: احمد خمینی پس از مرگ پدرش با رأی و نظر خویش رهگشای انتخاب سید علی خامنهای به رهبری شد. بر اساس نظر سید علی خامنهای عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و شورای عالی امنیت ملی و شورای عالی انقلاب فرهنگی شد. عضویتش در نهادهای مذکور تا زمان مرگش ادامه داشت. او همچنین عضو هیئت امنای مرکزی کمیته امداد امام خمینی بود. در دو سال آخر عمرش خلوت و تنهایی را ترجیح میداد و به خانهای دورافتاده در بیابانی کویری (در منطقهٔ کوشک نصرت مابین تهران و قم) میرفت و تنی چند را نیز با خود میبرد. قبل از رفتن، میگفت: "با آنکه بنا ندارم کسی آنجا بیاید اما هر وقت در رابطه با آثار امام کاری داشتید حتماً بیایید و ملاحظه خلوت مرا نکنید." مرگ: در صبحگاه روز ۲۱ اسفند ۱۳۷۳، خبر بستری شدن او منتشر شد. گزارشات بعدی حاکی از آن بود که عارضه قلبی و تنفسی ناگهانی در حالت خواب سبب ایست کامل قلب و تنفس برای لحظاتی گردید و همین امر موجب بروز سکته مغزی شده است. پس از پنج روز، تلاش تیم پزشکی نتیجه نبخشید و «احمد خمینی» در شامگاه ۲۵ اسفند ۱۳۷۳ درگذشت.
آثار و تالیفات سید احمد خمینی: 1. آیینه آفتاب
تدوین: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
آیینه آفتاب، گزیدهای از سخنرانیها، پیامها، مصاحبههای سید احمد خمینی است که عمدتاً در دیدارهای مردمی، سمینارها و مصاحبهها ارائه شده و بیانگر برخی از مواضع و دیدگاههای اخلاقی، فقهی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی وی است. ضمناً این اثر به زبان عربی ترجمه شده است.
2. دلیل آفتاب
تدوین: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
به مناسبت دومین سالگرد درگذشت سید احمد خمینی، برگزیدهای از خاطرات وی در مجموعه حاضر تحت عنوان، «دلیل آفتاب» تدوین شد. 3. دیدگاههای سید احمد خمینی
تدوین: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
برگزیدهای از مواضع و نظرهای سید احمد خمینی درباره مسائل فرهنگی، سیاسی و اجتماعی است که در مقطع زمانی درگذشت بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران تا آخرین روزهای زندگی اش در دیدار با گروههای مختلف مردم و در مجامع گوناگون ابراز شده است ضمناً این اثر به زبانهای اردو، انگلیسی وعربی ترجمه شده است.
4. فرزند روحالله
تدوین: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
این کتاب برگرفته از مجموعه آثار دو جلدی میباشد که پیرامون زندگی او مطالبی را از زبان و قلم خود وی بیان داشته است.
5. گنجینه دل
تدوین: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
دیباچه کتاب به قلم سید حسن خمینی و کتاب حاوی مصاحبههایی با سید علی خامنه ای، هاشمی رفسنجانی، مادر و همسر سید احمد خمینی و دهها مصاحبه دیگر با دوستان و همفکران و همراهان وی از جمله مطالب خواندنی و ویژه این مجموعه میباشد.
6. مجموعهٔ آثار یادگار امام
تدوین: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی این مجموعه شامل کلیه بیانات و مصاحبهها و پیامها و نامههای سید احمد خمینی است که از سال ۱۳۵۷ تا اسفند ماه ۱۳۷۳ گردآوری گردیده، مضامین و مجموعهٔ بیانات و مواضع وی عمدتاً در جهت تبیین اندیشهها و افکار روح الله خمینی است. جلد اول با مقدمهای از سید حسن خمینی شروع میشود و جلد دوم، مصاحبه سید احمد خمینی با مجله العالم در مورخه (۱/۸/۷۰) آغاز میگردد. آثار درباره وی: 1. مهاجر قبیله ایمان
اثر: حمید انصاری
مهاجر قبیله ایمان زندگی نامه اوست که توسط مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی به قلم حمید انصاری و با مقدمه فرزندش سید حسن خمینی به زیور طبع آراسته گردیده است. این کتاب شامل بیان مطالب ناگفته از زندگی سید احمد خمینی، اسناد و مدارک ساواک، نامه منتشر نشده همراه با عکسهای چاپ نشده از او میباشد.
2. یاد باد آن روزگاران
به اهتمام: کاظم رحیمی
این دفتر خاطراتی از سید احمد خمینی است، مولف روزگاری را در جوار وی سپری کرد و از شیوه زندگی و اخلاقی او مطالبی را بازگو کرده است.
3. یاد یادگار امام
تدوین: علی اصغر شعردوست
این مجموعه کوششی است در بازشناسی اندیشه و رفتار و کردار و شخصیت او. اغلب مطالب گردآورده شده در این مجموعه حاصل سخنرانی و اظهار نظر یاران وی است.
4. یادگار ماندگار
اثر: دکتر منوچهر اکبری
"یادگار ماندگار" عنوان مجموعه مقالاتی است که نویسنده درباره افکار، اندیشه و مواضع سید احمد خمینی به رشته تحریر در آورده است. نویسنده در بخشی از مقدمه کتاب چنین آورده است: «در عین حال که سایه نشین مهر وجود امام راحل (س) بود هرگز از موقعیت استثنایی که داشت به نفع خویش بهره نگرفت. این کتاب برآیند حالاتی بود که هر وقت به فکر نقش و جایگاه ایشان میافتادم به رشته تحریر در میآمد.» فهرست عنوانهای مقالات این کتاب به شرح زیر است: «یادنامه بیدارگری از بیدارگران اقالیم قبله»، «حلقهٔ وصل»، «سیری در عقاید و آرای سخنگوی امام و انقلاب»، «پیشینه انتفاضه در ذهن و زبان یادگار امام»، «نگاهی به آسیب شناسیانقلاب اسلامی» و "احمد پژواک امام"